Roddelen binnen een team, dat doe je niet. Het staat haaks op het principe dat je feedback niet via de band speelt. Door niet te roddelen, creëer je een veilige werkomgeving, zo is de gedachte. De praktijk is weerbarstiger.
“We praten niet over maar met elkaar”, zei het teamlid “maar als feedback niet aankomt, wat is dan plan B”. In haar team ontstond commotie toen na de uitval van een collega zichtbaar werd dat zijn werk niet op orde was. Ieder teamlid had achteraf wel signalen gezien, maar de optelsom was nooit gemaakt. De ontdekking ontaarde in veel extra werk, zorgen om klanten en boosheid. Daarbij werd veel over en zeker niet mét de collega gesproken.
Roddelen -het informeel evaluerend praten over een derde persoon die daar niet bij aanwezig is- doen we allemaal. Dus blijkbaar levert het iets op! Onderzoek bevestigt dat. Roddelen versterkt de saamhorigheid. Het geeft ons reflectiemateriaal en informatie over normen & waarden waar we onszelf aan kunnen meten. Het zorgt voor emotionele ontlading en kan inzicht geven in een mogelijke oplossing. Roddelen kan een bevestiging zijn van je eigen kennis en kunde. Het kan je opmerkzaam maken op je eigen leerpunten. Daarnaast vergroot roddelen de sociale controle en de aandacht voor elkaar. Die zijn noodzakelijk als het gaat om collega's die regels overtreden, maar ook als het gaat om collega's die door omstandigheden door het ijs dreigen te zakken. (Bron: Why we Gossip van Elena Martinesca uit 2017).
Roddelen is dus sociaal gedrag en het onderdrukken ervan kan nare bijeffecten hebben. Het kan leiden tot eenzaamheid, eilandjescultuur, gebrek aan reflectief leren, normvervaging, gebrek aan zorg voor elkaar, ongerichtheid, onduidelijkheid, slachtofferschap, disfunctioneren, de behoefte aan een hogere macht die het oplost, etc. Bewust níet roddelen kan zelfs het paradoxale effect hebben dat er minder terecht komt van de gewenste aanspreekcultuur. Want als er geen gezamenlijke norm is, geen leercultuur en geen samenhang; als je niet kan checken of je eigenlijk wel gelijk hebt, wie ben jij dan uiteindelijk helemaal om feedback te geven? En waarom zou iemand daar nog iets mee doen?
Kunnen we het verbod op roddelen nuanceren en onderzoeken hoe we roddel constructief kunnen gebruiken? Want waar wordt samengeleefd, ontstaan roddels. Je kunt ze ook zien als een teken dat er onder water iets borrelt. Het is als moerasgas. Roddelen helpt ongemak te duiden en bundelen, zodat er kracht ontstaat om boven water te komen. Als je dat tegenhoudt, bouwt de druk zich op. Als je het bestaan ervan accepteert, kun je ook samen afspreken hoe je het constructief naar boven laat komen.
.png)
Deep Democracy is een dialoogmethode om boven water te halen wat er onder water broeit. Om in het gezamenlijk groepsbewuste te brengen wat voor een deel van de groep nog niet volledig zichtbaar was. En om de wijsheid van alle perspectieven te horen. Daarbij vragen we ieders commitment op drie veiligheidsprincipes. Deze principes zijn mijn inziens toepasbaar voor constructief roddelen in een team, waarbij ik er een vierde aan heb toegevoegd:
In het team uit het voorbeeld werd de roddel en het ongemak uiteindelijk in een gestructureerd groepsgesprek boven water gebracht. Het team zag het perspectief van de collega, de collega die van het team. Beiden voelden zich gehoord. Beiden kwamen tot inzichten. Er was weer verbinding. Het was een spannende en leerzame afsluiting van een pijnlijke episode. En er zal nog lang over nageroddeld worden, om het een plek te geven.
Ook constructief roddelen kan pijnlijk zijn. Maar het is pijn dat helpt om beter te worden, in plaats van dat het verziekt.
Dus roddel!
En bedenk: het is nooit te laat om een roddel constructief te maken!
