Er wordt veel samengewerkt op maatschappelijke vraagstukken: het opbouwen van een mentaal gezondheidsnetwerk, het werken aan een circulaire economie, het ontwikkelen van een wijkaanpak op inburgering, het oplossen van het stikstofprobleem, etc.
Soms lijkt zo'n samenwerking dood te bloeden of komt het niet van de grond.
Hoe houd of maak je het levend?
Vanuit een gezamenlijk idee kijken partijen vaak ieder voor zich hoe ze het nieuwe in hun eigen werkwijze kunnen inpassen. Daarna laten ze de anderen weten wat ze van hen nodig hebben. Het valt dan tegen als een andere partij niet meewerkt. Vanuit het eigen perspectief is er snel een oordeel: ‘die snapt het nog niet”, ”die gaat voor zijn eigen gewin”, “die werkt niet mee”, “die drukt zijn eigen zin door”, etc.
En soms is er ook tegenzin. Dan past de opdracht niet bij het beeld dat een organisatie zelf heeft van de situatie en van hun rol in het geheel.
Wat echter óók aan de hand kan zijn, is dat er een diepgaandere verandering nodig is. Nieuwe oplossingen zoeken bínnen de bestaande werkwijze (2e orde leren) werkt niet als er een systeemverandering nodig is (3e orde leren). Het kan zijn dat het gedeelde beeld van de werkelijkheid in de opgave nog altijd te veel afwijkt van de échte werkelijkheid. Of dat partijen denken dat ze dezelfde koers varen, maar blijkt dat zij aan gemeenschappelijke woorden een hele andere betekenis te geven.
Het voordeel van langs elkaar heen blijven praten, is dat iedereen kan volhouden dat hij écht zijn best doet. Terwijl er ondertussen niets verandert. En dat is óók best prettig. Het is heel natuurlijk om vast te houden aan oude stabiliteit, want veranderen geeft een hoop gedoe en wellicht waait het allemaal weer voorbij.
Maar als het oude écht niet meer past, moeten we doorpakken, omdat de verstoring anders vele malen groter zal zijn, dan als we nu vrijmoedig handelen.
(1).png)
Goed leiderschap is balans houden tussen enerzijds stabiliteit en orde bieden en anderzijds ruimte creëren om die orde ter discussie te stellen. En om -wanneer de werkelijkheid daarom vraagt- de mensen aan de hand te nemen in het niet-weten. Om vanuit daar een nieuwe werkwijze te bouwen.
Als een samenwerking niet werkt, is het belangrijk dieper te gaan dan de werkwijze. Om het eigen beeld van de werkelijkheid los te laten en vrijmoedige ruimte te creëren. Om breder te kijken en elkaars positie te verkennen. Om elkaar de drempel over te helpen. Om terug te gaan naar de bestaansgrond. Om te verteren wat niet kan blijven leven, omdat daaruit de voedingstof komt voor het nieuwe. Ideeën moeten kunnen differentiëren om een samenwerking of samenleving te laten regenereren naar een nieuw vorm, zoals genen zich differentiëren om een diersoort te laten regenereren.
Anders is een leven ten dode opgeschreven.
