Eens zag ik een oud-geliefde. Hij stond alleen. Aan zijn arm bungelde het tasje van zijn nieuwe vriendin die verderop met iemand stond te praten. Zo kende ik hem niet én zo zag ik hem liever ook niet. Hij leek zichzelf niet. Níet degenen die ík had liefgehad. Maar misschien was hij juist bij mij nooit zichzelf geweest.
Eens ging ik naar een afscheidsreceptie van een oud-collega. Ik verheugde me op het weerzien, maar voelde me na afloop doodmoe, leeggezogen. De één na de ander klaagde over controledwang en verlies aan creativiteit. Het ging duidelijk niet goed. Dat raakte me. Maar wat moet je met die constatering? Het gaat je niet aan. Wellicht heeft de nieuwe directeur gelijk en is de verandering precies wat nodig is. Dan zijn er dingen los te laten en helpt het niet als iemand uit het verleden aan de rem komt trekken. Soms kun je niet meer bieden dan een schouder om op uit te huilen.
Soms kom je ergens en voel je spanning terwijl iedereen gezellig loopt te doen. Soms zijn er mensen niet, die er in goede doen wél zouden zijn. Soms wordt je ontweken door mensen die altijd naar je toekomen. Soms zie je een oud-geliefde die zichzelf niet is. Of zichzelf nooit was. Of een vreemde is geworden. Wat doe je met dat gevoel? Kaart je het aan of laat je het gaan? Wellicht is je negatieve gevoel slechts een weerslag van je eigen nostalgisch verlangen.
Organisaties ontstaan uit een oeroud vermogen lief te hebben. We worden verliefd op een gedeeld ideaal en vinden daarin het vertrouwen om samen te werken. In de samenwerking leren we elkaars kracht, gaan op een bepaalde manier van elkaar houden en ontwikkelen een passende werkwijze. Anderen voegen zich bij ons en als de liefde sterk genoeg is, kunnen we omgaan met tegenslag en met elkaars nukken en minder fijne eigenschappen.
Op een gegeven moment verlaten we de organisatie. Uit teleurstelling, uit verliefdheid op iets anders, om plaats te maken, omdat het een zinkend schip is dat we niet kunnen redden, omdat het moet. We laten los. Wat blijft is een oude liefde met wie we ons verbonden voelen. Een oude liefde van wie we geneigd zijn het goede te verheerlijken óf het kwade uit te vergroten. Zoals in het echte leven. We houden vast aan een beeld, maar de geliefde zelf gaat verder. Bewandelt nieuwe paden. En verandert.
Liefde gaat bij de mens verder dan familie en liefdespartners. We voelen ook liefde voor vrienden, ideeën en gelijkgestemden. Dat is logisch, omdat de liefde ons helpt om goed samen te werken en dat de kans vergroot om als groep én als individu te overleven. De liefde maakt dat we elkaar leren kennen en vertrouwen. Dat we het geduld hebben om op elkaar af te stemmen. We ontwikkelen een gedeelde werkwijze en een cultuur die aansluit bij ons omgeving. Met liefde leggen we de dingen vast. We zijn ook bereid te vechten voor de liefde. Ook die strijd verbroedert.
Onze liefde gaat als vanzelf uit naar het bekende. Maar omdat onze omgeving verandert, vergroten we onze overlevingskans als we ons ook verbinden met het onbekende. Dus worden we lang genoeg verliefd om liefde voor de onbekende te ontwikkelen. Dus verwelkomen we onbekenden met onze empathie. Vandaar ook de nieuwsgierigheid, die ons naar nieuwe paden leidt. We houden balans tussen vasthouden uit liefde en loslaten om nieuwe liefde te vinden. Soms houdt de oude liefde na het loslaten stand, ondanks de afstand. Maar soms vervreem je van elkaar.
Een oude liefde lijkt zichzelf niet meer. Laat je het gaan met het risico van vervreemding, of kaart je het aan? Naar mijn idee hangt dat er vanaf of de liefde zuiver is. Vrijgemaakt van jaloezie, machtswellust, angst, wraak- of schuldgevoel.
Iedereen zit steeds ergens in een proces van begin, groei, stabiliteit, turbulentie, niet-weten, loslaten en opnieuw beginnen. De overgang naar iets nieuws is verwarrend. Je bent zoekende wat los te laten en wat aan te nemen. Als een oude liefde in zo’n overgangsfase zit, kan het lijken alsof hij zichzelf verliest. Zijn voortstuwende kracht. Onze natuurlijk aandrang is om te redden. Maar je moet jezelf daarbij eerst afvragen of dat uit zuivere liefde is, of gevoed door je eigen worsteling om het oude los te laten.
Als er krachten uit het verleden zijn die terugtrekken naar het oude, vertraagt dat de overgang naar het nieuwe. Liefde kán beperkend zijn als het wordt gevoed door angst om iets te verliezen. Door schuldgevoel uit het verleden. Door boosheid omdat wordt afgebroken wat vroeger met liefde is opgebouwd. Door jaloezie op de nieuwe liefde. Door het gevoel positie te verliezen. Pas als liefde zuiver is, kan het een ander verder brengen.
Soms is liefde niets doen, het ongemak verdragen, afstand nemen en erop vertrouwen dat het goed komt. Dat de oude liefde weet wat wél en wat bij nader inzien ook níet moet worden losgelaten. Zoals met mijn oud-geliefde met het tasje. Hij verliet zijn vriendin en begon iets nieuws met zijn ex. Soms draagt hij mijn tasje. Daar lachen we dan om.
Gedrag in hedendaagse organisaties is beter te begrijpen als we het besef hebben dat we rondlopen met een oeroude set aan gedragspatronen. Gedrag dat steunt op gevoelens, emoties en instincten die zijn gericht op een kleiner groepsleven ín en mét de natuur. Als we die oorsprong begrijpen, kunnen we organisaties bouwen waarin we ons thuis voelen. Vanuit een natuurvisie begeleid ik mens en organisatie bij vraagstukken die raken. Vraagstukken over verandering, twist, leiderschap, vervreemding, verlangen, kracht, samenwerking, gedeelde idealen, de toekomst.
